Toen ik begon met het maken van zeep deed ik eigenlijk maar wat. Als in, ik volgde een recept dat ik online gevonden had en ging aan de slag. Inmiddels weet ik dat zeep maken een echt ambacht is. In deze blog vertel ik je graag alles over zeep!
Wat is zeep eigenlijk?

Dat lijkt een stomme vraag, want zeep is natuurlijk dat vloeibare goedje waarmee je je zo gewend bent jezelf te wassen. Het komt in verschillende soorten en maten, maar meestal zit het gewoon in een fles.
Fout. Dat is dus geen zeep. Dat zijn over het algemeen chemisch verkregen reinigingsmiddelen die hetzelfde effect hebben als zeep. Met dat het effect van zeep wordt nagebootst door andere middelen is op zich niets mis, kijk maar naar mijn shampoobars, maar het is wel goed om te weten dat het dus geen echte zeep is. Zeep heeft namelijk als eigenschap dat het een zuurtegraad van ongeveer 9 heeft, het is dus licht basisch. Dat is ook de reden dat ik geen echte zeep als shampoo gebruik. De huid vindt een ph van 9 prima, maar het haar wordt dat niet echt mooier van. Overigens, als je zeep gebruikt met chemisch verkregen reinigingsmiddelen, kijk dat wel even wàt dat voor middelen zijn. Het gros van die middelen zijn namelijk helemaal niet zo goed voor je en dat wil je natuurlijk niet op je huid smeren.
Chemische reactie
Zeep wordt gemaakt door een chemische reactie tussen loog en vetten. Dit heet verzeping. Je kan in principe alle soorten vet gebruiken, maar voor mooie zeep kies je het soort vet op zijn voedende eigenschappen. Bijvoorbeeld: kokosolie heeft andere eigenschappen dan zonnebloemolie, maar allebei zijn goed te gebruiken.
Het is ook belangrijk om te weten hoeveel loog je gebruikt ten opzichte van de hoeveelheid vetten. Er moet namelijk voldoende vet zijn om alle loog op te kunnen nemen. Wanneer je verhouding niet klopt en er een restje loog overblijft zal de zeep altijd bijtend blijven en dus onbruikbaar. Het makkelijkste is om recepten te volgen, waarin precies wordt aangegeven hoeveel je van elk ingrediënt nodig hebt. Maar het zou kunnen, wanneer je de smaak net zoals ik eenmaal te pakken hebt, dat je op den duur je eigen recepten wilt gaan maken. Dan is het handig om een zeep calculator te gebruiken die precies voor je uitrekent wat de verhouding tussen je vetten en de loog is. De meest bekende is Soapcalc. Hij is misschien een beetje gedateerd en je moet er even achter komen hoe hij werkt, maar dan is het wel heel handig om te gebruiken.
3 manieren van zeep maken
1. Cold processed Soap

Dit is de meest gangbare manier van het maken van zeep. Hierbij wordt loog met oliën en/of boters gemengd zodat er een chemische reactie ontstaat en er zeep ontstaat. Op zich ruikt deze zeepvorm helemaal niet zo lekker. Gelukkig is dat makkelijk op te lossen door er essentiële of geuroliën aan toe te voegen. Deze soort zeep blijft bij het maken heel vloeibaar waardoor dit proces het beste te gebruiken is om mooie zepen met ingewikkelde designs te maken. Door er (al dan niet natuurlijke) kleurstoffen aan te te voegen, kun je prachtige dingen maken. Kijk maar eens hier op youtube, waar je prachtige tutorials kunt vinden.
Wel is het zo dat je, wanneer je je cold processed (CP) zeep gemaakt hebt, minstens een maand (liever een week of 6 tot 8) moet wachten voordat deze klaar is om te gebruiken. In deze tijd moet de zeep ‘rijpen’. Dit is een proces waarin de oliën worden afgebroken en uiteindelijk worden samengevoegd met de loog. Het grootste gedeelte van dit proces gebeurt in de eerste 48 uur na het maken van je zeep, maar voor de laatste 1 tot 5% loog, wat erg bijtend is, heb je echt die maand rijpen nodig.
2. Hot processed soap

Deze manier, de Hot Processed (HP) methode, van het bereiden van zeep is een uitbreiding op de cold processed methode. Zoals ik hierboven vertelde duurt het na het bereiden van cold processed zeep nog lang voordat je je zeep echt kan gaan gebruiken. Door de zeep te verwarmen kun je het proces van verzeping een stuk versnellen. Je kan dit op verschillende manieren doen. Je kan een slow-cooker gebruiken, het au bain marie doen of het in de oven zetten zoals ik in het recept hieronder beschrijf. Nadat de zeep is opgewarmd, kun je er kleur en geurstoffen aan toe voegen en het in een mal gieten.
Het voordeel van deze manier van zeep maken is dat je de zeep snel na het maken ervan kunt gebruiken. Niet helemaal direct, hij heeft na het opstijven nog een paar dagen nodig om helemaal hard te worden, maar de loog is wel direct nadat het verwarmd is uit de zeep verdwenen. Toch zitten er ook nadelen aan deze manier van zeep maken. Door het verwarmingsproces wordt de zeep dik en krijgt het een andere kleur. Hierdoor is het een stuk moeilijker om er mooie designs mee te maken. Het is niet onmogelijk, je kan met wat toevoegingen de zeep wel wat dunner en makkelijker hanteerbaar maken. Maar ingewikkelde designs met verschillende swirls en dergelijke zal je niet lukken.
3. Gietzeep
Dit is de meest eenvoudige manier van het maken van zeep. Feitelijk gezien maak je het op deze manier ook niet zelf, maar gebruik je kant en klare zeep die je naar je eigen wens kan afmaken met kleur en geur. De klant en klare zeep wordt verkocht bij zogenaamde (online) zeepwinkels zoals Youwish en wordt ook wel Melt and Pour genoemd.
Deze zeepbasis snij je in stukken en worden verwarmt totdat het vloeibaar is. Dan voeg je je eigen geurstoffen en kleurstoffen toe en giet je het in de mal. Omdat ook deze zeep heel erg vloeibaar is bij het verwerken is het voordeel van deze manier dat je er makkelijk prachtige designs meer kan maken.
Wanneer je deze manier van zeepmaken gebruikt, wordt er (door jou in ieder geval) geen gebruik gemaakt van loog. Dus als je de zeep in de mal hebt gegoten en het is opgesteven, kun je de zeep direct gebruiken. Ik moet eerlijk bekennen dat ik deze manier van zeep maken nog nooit heb uitgeprobeerd. Ik ben meer van het ‘from scratch’ en dit voelt toch alsof ik een pak Knorr Wereldgerecht klaarmaak. Meh.
Nu weet je alles over zeep
Ik heb je nu alles over zeep verteld wat ook maar een beetje interessant is om te lezen. Het enige wat ik nog kan vertellen is dat het best gevaarlijk is om eraan te beginnen. Want eenmaal begonnen, kan ik je verzekeren dat je verkocht bent! Er zijn zo oneindig veel mogelijkheden voor het maken van zepen, dat de recepten en designs maar in je hoofd rond blijven spoken. Dat is bij mij tenminste zo.
Wil je het nu ook gaan proberen? Begin dan eens met het recept wat ik hier met je deel. Wees voorzichtig en veel plezier!